Оха кхид1а хьо нохчийн меттан урокаш йовзийтар.
26-гIа урок
Урокан цIе: Литературни туьйранний, халкъан туьйранний юкъара башхалла.
Iалашо: 1. Литературни туьйранний, халкъан туьйранний юкъара башхалла билгалъяккха.
2. Халкъан барта кхоллараллин тайпанаш юкъалацаран хьесап, Iалашонан таронаш юзуш, чулацаман идейни маьIна къасто.
3. Барта кхоллараллиний, литератураний юккъехь йолу уьйр къасто, халкъан барта кхолларалла литература кхиаран бух хиларца доьзна хьелаш билгалдаха, къоман меттан исбаьхьалла, хазалла йовза гIо даран кепаш къасто.
Урокана оьшу гIирс: урокан коьчална кечйина презентаци, керлачу дешнийн маьIна гойтуш кечйина слайдаш, тептарш, дошмалгаш, къоламаш, компьютер, экран, проектор, учебникаш, ловзаран кепана лерина кехаташ, урокан жамIдаран гIирс.
Урокан тайпа: керла хаарш довзийтаран урок.
Урок дIаяхьар.
I. Догдаийтаран мур
II. Дешархойн долчу хаарийн актуализаци яран мур.
1. Дешаран шо доладелчахьана Iамийна туьйранаш дагалацар.
2. Уьш барта кхоллараллин, литературни хилар къастор.
3. Туьйранийн тайпанашка хьаьжжина царна юкъара башхаллаш билгалъяхар.
III. Урокан керла коьчал йовзийтар
1. Дешархошка шайга урокан керла коьчал билгалъяккхийтар.
2. Хьехархочо дешархошна керла коьчал йовзийтар тIехь болх дIабахьар.
Барта кхоллараллин произведенеш, шайн билггал волу автор воцуш, халкъо дуккха а бIешерашкахь кхоьллина ю.
Цхьана тIаьхьенера вукху тIаьхьене а йовлуш, барта дийцаршкахь ехаш хилла уьш. Ткъа литературин произведенеш кхоллар дIадоладелла йоза-дешар гучудаьллачул тIаьхьа. Уьш яз а йина, хIинца а язйо корматалла йолчу дешан говзанчаша-яздархоша.
Цундела церан шайн авторш хуьлу. Ткъа туьйранаш, кицанаш, хIетал-металш хьан кхоьллина аьлла, цIеяккха стаг волуш дац. Уьш халкъо кхолла а кхоьллина, халкъаца даха а даьхна. Цундела олу царах халкъан барта кхолларалла.
Амма и ала йиш яц «Майра кIант Сулима», «ЦIен маьхьси», «Бирдолаг» цIе йолчу туьйранех. Церан авторш бу. Уьш, вай лакхахь ма-аллара, яздина Б.Саидовс, М.Мусаевс, А.Исмаиловс. Иштта билгалчу автора яздинчу туьйранах литературни туьйра олу.
Делахь а, барта кхоллараллиний, литературиний юккъехь, хадалур йоцуш, чIогIа уьйр ю. Дукхахьолахь кхиа йолалуш литературин бух хуьлий дIахIутту халкъан барта кхолларалла. Туьйранаша, кицанаша, иллеша гIо до яздархошна къоман меттан исбаьхьалла, хазалла йовза. Нохчийн халкъан туьйранех, халкъан маттах пайдаэцна Б.Саидовс, М.Мусаевс, А.Исмаиловс шайн туьйранаш яздеш. Бакъболчу яздархоша даима а лоруш а, сий деш а хилла шен халкъо кхоьллинчу исбаьхьчу произведенийн: туьйранийн, дийцарийн, кицанийн.
IV. Iамийнарг тIечIагIдар.
1. Дешархошка шайга текст ешийтар (133-гIа агIо).
2. Къастош, шерра ешар тIехь болх дIабахьар.
3. Хаттаршца чулацам къастор.
а) Барта кхоллараллиний, литературиний юккъехь хIун башхаллаш ю?
аь) Царна юкъахь уьйр хила тарлой?
б) Муха кхуллуш хилла халкъо шайн барта произведенеш?
в) Билггал къасто йогIуш хIун тайпа кепаш ю и произведенеш кхуллучеран корматаллехь?
г) Литературин бух хилар халкъан барта кхоллараллех муха лору аша?
гI) ХIун пайда эцна дешан говзанчаша-яздархоша халкъан барта кхоллараллех?
4. «Тидаме хила» ловзаран кеп дIаяхьар (туьйранашна юкъара кийсакаш ешарца уьш билгалдахар, тайпа къастор).
V. Урокан жамI дар
1. Муьлха керла коьчал евзира шуна урокехь?
2. Муха къаьста произведенийн башхаллаш?
3. Меттан исбаьхьалла гойту кепаш муьлхарш ю?
4. Дешархойн хаарийн мах хадор.
VI. Рефлексин мур
1.Урокехь суна дика хеттарг дара…
2.Суна дика цахеттарг…
3.Суна атта хеттарг…
4.Суна хала хеттарг…
5. Iалашоне кхачийнарг…
VII. ЦIахь: еша а, чулацам хаа а 133-гIа агIо.

ГАЙРБЕКОВА Марьям